Le pluriel des substantifs

ATTENTION, CETTE PAGE EST EN COURS DE CONSTRUCTION !

LE PLURIEL DES SUBSTANTIFS

PLURIEL DES SUBSTANTIFS D’ORIGINE NON HÉBRAÏQUE 

Le pluriel de ces substantifs peut être formé par l’ajout ou non d’un suffixe. 

Il n’y a pas de règle qui permet de déterminer le pluriel des substantifs c’est pourquoi lors de l’apprentissage d’un nouveau substantif il doit être mémorisé avec l’article défini et le pluriel (qui sont indiqués dans le dictionnaire). Il existe cependant un certain nombre de cas où la terminaison du substantif permet ​d’avoir une indication possible concernant le suffixe du pluriel.

PLURIEL FORME PAR L’AJOUT D’UN SUFFIXE

1. LA TERMINAISON ען / ן

La terminaison ן – (nun) se présente sous deux formes (sans modification de voyelle du substantif) :

  • ן ― syllabique :  אויג-ן,  טיש-ן 
  •  ען ― lorsque le nun syllabique est impossible (voir chapitre « Verbe » : l’Infinitif § 1a) )

Ce suffixe forme le pluriel de :

a) La majorité des substantifs monosyllabiques : 

SingulierPluriel en ן
écoleדי שולדי שולן
œilדאָס אויגדי אויגן
joueדי באַקדי באַקן
chaiseדי שטולדי שטולן
SingulierPluriel en ען
trainדי באַןדי באַנען
pruneדי פֿלויםדי פֿלוימען
bocalדער סלוידי סלויען
rangדי ריידי רייען

b) Les substantifs de deux syllabes ou plus accentués sur la dernière syllabe :

SingulierPluriel
samovarדער סאַמאָוואַ׳רדיסאַמאָוואַ׳רן
fortuneדער פֿאַרמע׳גדי פֿאַרמע׳גן
socialisteדער סאָציאַלי׳סטדי סאָציאַלי׳סטן
bibliothèqueדי ביבליאָט׳עקדי ביבליאָט׳עקן
fabriqueדי פֿאַברי׳קדי פֿאַברי׳קן
pharmacieדי אַפּטיי׳קדי אַפּטיי׳קן
bureauדער ביור´אָדי ביוראָ׳ען
machineדי מאַשי׳ןדי מאַשי׳נען
télégrammeדי טעלעגראַ׳םדי טעלעגראַ׳מען

c) Les substantifs formés par une racine verbale avec un préfixe ou un coverbe :

  • avec un préfixe :
SingulierPluriel
fuiteדער אַנטלוי׳ףדי אַנטלויפֿן
contactדער באַרי׳רדי באַרירן
complémentדער דערגאַ׳נץדי דערגאַנצן
déductionדער דערגיידי דערגייען
défiדער פֿאַרמע׳סטדי פֿאַרמעסטן
exigenceדער פֿאַרלאַ׳נגדי פֿאַרלאַנגען
ramificationדער צעצווײַ׳גדי צעצווײַגן
  • avec un coverbe
SingulierPluriel
déménagementדער אי׳בערצידי אי׳בערציִען
attaqueדער אי׳בערפֿאַלדי אי׳בערפֿאַלן
idéeדער אײַנפֿאַלדי אײַ׳נפֿאַלן
choixדער אוי׳סקלײַבדי אוי׳סקלײַבן
départדער אָ׳פּפֿאָרדי אָ׳פּפֿאָרן
contactדער אָ׳נרירדי אָ׳נרירן
échec / diarrhéeדער דו׳רכפֿאַלדי דו׳רכפֿאַלן

d) Les substantifs avec des suffixes formant :

  • des noms féminins terminés en ונג
Singulier en ונגPluriel en ען
journalדי צײַטונגדי צײַ׳טונגען
habitationדי וווינונגדי וווינונגען
  • des noms féminins terminés en – קייט    
Singulier en קייטPluriel en ן
bêtiseדי נאַ׳רישקייטדי נאַ׳רישקייטן
détailדי קליי׳ניקייטדי קליי׳ניקייטן
  • des noms féminins terminés en קייט
Singulier en הייטPluriel en ן
libertéדי פֿרײַהייטדי פֿרײַ׳הייטן
beautéדי שיינהייטדי שיי׳נהייטן
  • des noms féminins terminés en שאַפֿט
Singulier en שאַפֿטPluriel en ן
sociétéדי געזעלטשאַפֿטדי געזע׳לטשאַפֿטן
nostalgieדי בענקשאַפֿטדי בע׳נקשאַפֿטן
  • des noms féminins terminés en ערײַ
Singulier en ערײַPluriel en ען
imprimerieדי דרוקערײַדי דרוקערײַ׳ען
massacreדי מערדערײַדי מערדערײַ׳ען
  • des noms neutres terminés en עניש
Singulier en ענישPluriel en ן
rencontreדאָס באַגע׳גענישדי באַגע׳גענישן
permissionדאָס דערלוי׳בענישדי דערלוי׳בענישן
  • des noms neutres terminés en עכץ
Singulier en עכץPluriel en ן
mixtureדאָס פֿאַרמישעכץדי פֿאַרמי׳שעכצן
leurreדאָס פֿאַרנאַרעכץדי פֿאַרנאַ׳רעכצן
  • des noms neutres terminés en ס
Singulier en סPluriel en ן
confitureדאָס אײַ׳נגעמאַכטסדי אײַ׳נגעמאַכטסן
soupeדאָס געקע׳כטסדי געקעכטסן

e)   Les substantifs polysyllabiques se terminant en  אָר– (remarquer que l’accent tonique se déplace vers l’avant-dernière syllabe)

Singulier en אָרPluriel en אָ׳רן
directeurדער דירע׳קטאָרדי דירעקטאָ׳רן
professeurדער פּראָפֿע׳סאָרדי פּראָפֿעסאָ׳רן
provocateurדער פּראָוואָקאַ׳טאָרדי פּראָוואָקאַטאָ׳רן

f)   Les substantifs se terminant par le ל syllabique (le suffixe du pluriel est   ―ען ) :

Singulier en ל syllabiquePluriel en ען
îleדער אינדזלדי אינדזלען
aiguilleדער נאָדלדי נאָדלען
quartierדער קוואַרטלדי קוואַרטלען

Remarque. Le nombre des syllabes au singulier et au pluriel est le même. Comparez : אינ-דזל et אינדז-לען.

2. LA TERMINAISON  -ס

Elle forme le pluriel de :

a)  Tous les substantifs de 2 syllabes ou plus terminés par un ע non accentué

Singulier en ע Pluriel en ס
mamanדי מאַמעדי מאַמעס
papaדער טאַטעדי טאַטעס
grand-pèreדער זיידעדי זיידעס
questionדי פֿראַגעדי פֿראַגעס
torchonדי שמאַטעדי שמאַטעס
camaradeדי חבֿרטע [כאַ׳ווערטע]די חבֿרטעס [כאַ׳ווערטעס]

b) Internationalismes terminés par une voyelle non accentuée :

Singulier en voyelle Pluriel en ס
autoדער אוי’טאָדי אויטאָס
radioדער ראַ’דיאָדי ראַדיאָס
échoדער ע’כאָדי עכאָס

c) Prénoms et noms de personnes :

Singulier Pluriel
Mendlמענדלמענדלס
Goldbergגאָלדבערגגאָלדבערגס
Mangerמאַנגערמאַנגערס
Kennedyקענעדיקענעדיס

Si ces noms se terminent par ז, ש, זש, ס,(ת), צ, טש, ils ont une terminaison en  – עס :

Singulier Pluriel
Yakubovitshיאַקובאָוויטשיאַקובאָוויטשעס
Miltsמילץמילצעס
Peretsפּרץ [פּערעץ]פּרצעס [פּע’רעצעס]

d)  Substantifs terminé par un נון :

  • terminés par le נון  syllabique ou – ען 
Singulier Pluriel en ס
goutteדער טראָפּןדי טראָפּנס
oreillerדער קישןדי קישנס
fourדער אויווןדי אויוונס
cheminéeדער קוימעןדי קוימענס
  • Tous les substantifs à 2 syllabes ou plus terminés par le suffixe ― ין  qui forme des substantifs féminins : 
Singulier en יןPluriel en ס
amieדי פֿרײַנדיןדי פֿרײַנדינס
parturienteדי קימפּעטאָריןדי קימפּעטאָרינס
princesseדי פּרינצעסיןדי פּרינצעסינס

e) La plupart des substantifs à 2 syllabes ou plus terminés par un – ם  précédé d’une voyelle non accentuée :

Singulier en םPluriel en ס
orageדער שטו’רעםדי שטורעמס
ballonדער באַ’לעםדי באַלעמס
puitsדער ברו’מעםדי ברונעמס
ministèreדער מיניסטע׳ריוםדי מיניסטע׳ריומס

f) La majorité des substantifs de 2 syllabes ou plus terminés par ־ער désignant :

  • une profession ou une activité : 
Singulier en ערPluriel en ס
cordonnierדער שוסטערדי שוסטערס
travailleurדער אַר׳בעטערדי אַר׳בעטערס
artisteדער קינסטלערדי קינסטלערס
  • un animal :
Singulier en ערPluriel en ס
matouדער קאָטערדי קאָטערס
tigreדער טיגערדי טיגערס
 aigleדער אָדלערדי אָדלערס
  • autres : 
Singulier en ערPluriel en ס
coupeדער בעכערדי בעכערס
marteauדער האַמערדי האַמערס
 assietteדער טעלערדי טעלערס
rireדאָס געלעכטערדי געלעכטערס
diamètreדער דיאַמעטערדי דיאַמעטערס
centreדער צענטערדי צענטערס
  • mais aussi :
Singulier en ערPluriel en ס
mèreדי מוטערדי מוטערס
belle-mèreדי שוויגערדי שוויגערס
 pèreדער פֿאָטערדי פֿאָטערס
oncleדער פֿעטערדי פֿעטערס

3. LA TERMINAISON – עס

Pour les substantifs d’origine slave ou ayant un suffixe slave terminé par une consonne :

SingulierPluriel en עס
buissonדער קוסטדי קוסטעס
écrevisse, crabeדער ראַקדי ראַקעס
 gueuleדער פּיסקדי פּיסקעס
paysanדער כלאָפּדי כלאָפּעס
Singulier en ניקPluriel en עס
usurierדער וואָ’כערניקדי וואָ’כערניקעס
Juif habitant en milieu ruralדער ייִשובֿניק [ייִשוּווניק]די ייִשובֿניקעס [ייִשוּ’ווניקעס]
Singulier en אַקPluriel en עס
rustreדער פּראָסטאַקדי פּראָסטאַקעס
fainéantדער פֿויליאַקדי פֿויליאַקעס
Singulier en אַטשPluriel en עס
gaillardדער יונגאַ’טשדי יונגאַטשעס

4. LES TERMINAISONS  ך / עך

Elles forment le pluriel :

a)  Des diminutifs formés à l’aide du suffixe   ל – (voir: « les diminutifs ») 

  • du 1er degré en -ל ( -דל, -כל) se terminent en  – עך : 
Diminutif en לPluriel en עך
petit livreדאָס ביכלדי ביכלעך
petite chaussureדאָס שיכלדי שיכלעך
petit sacדאָס זעקלדי זעקלעך
petit piedדאָס פֿיסלדי פֿיסלעך
Diminutif en דלPluriel en עך
petite casseroleדאָס פֿענדלדי פֿענדלעך
petite pierreדאָס שטיינדלדי שטיינדלעך
Diminutif en כלPluriel en עך
petit moulinדאָס מילכלדי מילכלעך
petite voixדאָס קולכל [קעלכל]די קולכלעך [קעלכלעך]
  • du 2e degré en  -עלע forment le pluriel en  – ך :
Diminutif en עלעPluriel en ך
petite tableדאָס טי׳שעלעדי טי׳שעלעך
petite porteדאָס טי׳רעלעדי טי׳רעלעך
petite têteדאָס בע׳נקעלעדי בע׳נקעלעך
petit bancדאָס קע׳פּעלעדי קע׳פּעלעך
  • des substantifs dont le pluriel est en -ים forment le diminutif pluriel en ajoutant la terminaison du diminutif ל à la forme du pluriel en -ים ; la terminaison –עך  vient ensuite :   
Diminutif sing.Pluriel Diminutif pl.
amiחבֿר [כאַווער]חבֿרל [כאַ׳ווערל]חבֿרים [כאַוויירים]חבֿרימלעך [כאַוויי׳רימלעך]
garsבחור [באָכער]בחורל [באָ׳כערל]בחורים [באָ׳כערים]בחורימלעך [באָ׳כערימלעך]

C’est aussi le cas des quelques mots d’origine germanique qui forment leur pluriel avec le suffixes ים (voir ci-dessous) :

Diminutif sing.Pluriel Diminutif pl.
médecinדאָקטערדאָ׳קטערלדאָקטויריםדאָקטוי׳רימלעך
paysanפּויערפּוי׳ערלפּוי׳עריםפּוי׳ערימלעך

b)  Un grand nombre de substantifs neutres terminés par un -ל syllabique :

Singulier ל syllabiquePluriel en עך
petite quantitéדאָס ביסלדי ביסלעך
petit-enfantדאָס איי׳ניקלדי איי׳ניקלעך
ducat, roubleדאָס רענדלדי רענדלעך

c)  Les fractions formées avec les suffixes   -טל  ou -סטל

Singulier Pluriel en עך
1/3דאָס דריטלדי דריטעך
1/8דאָס אַכטלדי אַכטלעך
1/30דאָס דרײַ׳סיקסטלדי דרײַ׳סיקסטלעך
1/100דאָס הו׳נדערטסטלדי הו׳נדערטסטלעך

5. LA TERMINAISON – ים :

C’est le pluriel « normal » des substantifs masculins en hébreu (voir ci-dessous)

Mais un petit nombre de substantifs d’origine non hébraïque (mais d’emploi fréquent) forment leur pluriel en -ים (ou -אָ׳נים ) :

SingulierPluriel
médecinדער דאָ׳קטערדי דאָקטוי׳רים
paysanדער פּויערדי פּוי׳ערים
idiotדער נאַ׳רדי נאַראָ׳נים
diableדער טײַ׳וולדי טײַוולאָ׳נים

Remarque. Attention au déplacement de l’accent tonique de certains pluriels.

6. LA TERMINAISON – ער 

Elle s’accompagne ou non d’un changement de voyelle.

a)  Sans modification de voyelle (les voyelles י , ײַ , יי , ע   ne se modifient pas au pluriel)

SingulierPluriel en ער
épouseדאָס ווײַבדי ווײַבער
tableauדאָס בילדדי בילדער
corpsדאָס לײַבדי לײַבער
morceauדאָס שטיקדי שטיקער
robeדאָס קליידדי קליידער
œufדאָס איידי אייער
champsדאָס פֿעלדדי פֿעלדער
chemiseדאָס העמדדי העמדער
plancheדי / דאָס ברעטדי ברעטער
espritדער גײַסטדי גײַסטער
pierreדער שטייןדי שטיינער
osדער בייןדי ביינער

b)  Avec une modification de voyelle (les voyelles אַ, ,אָ   ,ו   peuvent se modifient au pluriel)

  • La voyelle אַ  =>  ע   
SingulierPluriel en ער
feuilleדאָס בלאַטדי בלעטער
pays דאָס לאַנדדי לענדער
bouteilleדי פֿלאַשדי פֿלעשער
hommeדער מאַןדי מענער
planדער פּלאַן די פּלענער
  • La voyelle אָ  =>    ע 
SingulierPluriel en ער
peupleדאָס פֿאָלקדי פֿעלקער
mot דאָס וואָרטדי ווערטער
verreדאָס גלאָזדי גלעזער
roueדאָס ראָדדי רעדער
  • La voyelle ו   =>   י  
SingulierPluriel en ער
livreדאָס בוךדי ביכער
langueדי צונגדי צינגער
fosseדי גרובדי גריבער
pouleדי הוןדי הינער
  • La diphtongue וי peut se transformer en  ײַ  ou יי 
SingulierPluriel en ער
maisonדאָס הויזדי הײַזער
boucheדאָס מוילדי מײַלער
ventreדער בויךדי בײַכער
arbreדער בויםדי ביימער

c)  En utilisant les nombres approximatifs

10צעןdizainesצע׳נדליקער
100הונדערטcentainesהו׳נדערטער
1000טויזנטmilliersטוי׳זנטער

d)  Substantifs terminés par  –עך et –טעך  [les noms en ֹטעך ne sont qu’un cas particulier des noms terminés en עך].

SingulierPluriel en ער
bergerדער פּאַסטעךדי פּאַ׳סטעכער
drapדער לײַלעךדי לײַ׳לעכער
servietteדער האַנטעךדי האַ׳נטעכער
nappeדער טישטעךדי טי׳שטעכער

e)  Substantifs terminés par  ־עכץ : la terminaison ־ער renforce la tonalité de mépris :

SingulierPluriel en ער
conduite bizarreדאָס פֿירעכץדי פֿי׳רעכצער
superstitionדאָס גלייבעכץדי גליי׳בעכצער
lubrifiantדאָס שמירעכץדי שמי׳רעכצער

PLURIEL SANS AJOUT DE SUFFIXE :

1. Pluriel indiqué seulement par un changement de voyelle:

a) La voyelle אַ   ←  ע 

SingulierPluriel
invitéדער גאַסטדי געסט
montagneדער באַרגדי בערג
mainדי האַנטדי הענט

b) La voyelle אָ  ←  ע

SingulierPluriel
jourדער טאָגדי טעג
potsדער טאָפּדי טעפּ
boucדער באָקדי בעק
boutonדער קנאָפּדי קנעפּ
barbeדי באָרדדי בערד

c) La voyelle ו  ←  י

SingulierPluriel
filsדער זוןדי זין
piedדער פֿוסדי פֿיס
chaussureדער שוךדי שיך
chapeauדער הוטדי היט

d) La diphtongue וי peut se transformer en  ײַ  ou יי

SingulierPluriel
oiseauדער פֿויגלדי פֿייגל
sourisדי מויזדי מײַז
pouדי לויזדי לײַז

2. Pluriel et singulier identiques et seul l’article défini indique le nombre

a)  Monosyllabes (où les voyelles ע, י, יי ne se modifient pas)

SingulierPluriel
chevalדאָס פֿערדדי פֿערד
droitדאָס רעכטדי רעכט
nouvelleדאָס נײַסדי נײַס
genouדי קנידי קני
cheveuxדי האָרדי האָר
amiדער פֿרײַנדדי פֿרײַנד
esclaveדער קנעכטדי קנעכט
lettreדער בריוודי בריוו
poissonדער פֿישדי פֿיש

b)  Dissyllabes : 

  • certains substantifs terminés par  – ער
SingulierPluriel
sœurדי שוועסטערדי שוועסטער
doigtדער פֿינגערדי פֿינגער
couteauדער מעסערדי מעסער
assietteדער טעלערדי טעלער

Remarque.  Pour מעסער et טעלער existent aussi le pluriel régulier מעסערס et טעלערס

  • certains substantifs terminés par un  ל  syllabique :
SingulierPluriel
beygl (bagel)דער בייגלדי בייגל
pommeדער עפּלדי עפּל
cuillèreדער לעפֿלדי לעפֿל
mancheדער אַרבלדי אַרבל
botteדער שטיוולדי שטיוול
  • divers
SingulierPluriel
harengדער הערינגדי הערינג

c)  Tous les substantifs ou adjectifs substantivés masculins formés à partir de noms géographiques terminés    par :  – ער (- נער – אַנער,  -עווער, )

SingulierPluriel
Japonaisדער יאַפּאַנערדי יאַפּאַנער
Américainדער אַמעריקאַנערדי אַמעריקאַנער
Parisienדער פּאַריזערדי פּאַריזער
Varsovienדער וואַרשעווערדי וואַרשעווער

d)  Substatifs polysyllabiques terminés par –ער, -יקער,   – אַטיקער,   (indiquant la profession, l’occupation) 

SingulierPluriel
mécanicienדער מעכאַ׳ניקערדי מעכאַ׳ניקער
dogmatiqueדער דאָגמאַ׳טיקערדי דאָגמאַ׳טיקער
botanisteדער באָטאַ׳ניקערדי באָטאַ׳ניקער
chimisteדער כע׳מיקערדי כע׳מיקער

Remarque. Le pluriel en ־ס est ici possible : די מעכאַניקערס (voir ci-dessus § I / B 6)

3. Deux pluriels paralleles :

a) avec des significations différentesQuelques exemples très courants :

SingulierPluriel
soleilדי זוןדי זונען
filsדער זוןדי זין
SingulierPluriel
hommeדער מאַןדי מענער
épouxדער מאַןדי מאַנען
SingulierPluriel
volume, livreדער באַנדדי בענד
rubanדי באַנדדי בענדער

b) avec la même signification :        

SingulierPluriel
dentדער צאָןדי ציין = די ציינער
SingulierPluriel
merדער ים [יאַם]די ימים [יאַמים] = די ימען [יאַמען]

4. Le substantif n’existe qu’au singulier

a)  Substantifs qui par leur « essence » ne peuvent avoir de pluriel

Singulier
le Maître du mondeדער רבונו־של־עולם  [רעבוינע־שעל־אוילעם]
l’universדער אוניווערס

b) les infinitifs substantivés n’ont pas de pluriel :                                                      

Singulier
l’action de chanterדאָס זינגען
l’action de vendreדאָס פֿאַרקויפֿן

c) Dans l’aspect ponctuel la racine verbale ne peut être au pluriel :

trois fois pousser un criדרײַ מאָל אַ שרײַ טאָן
deux fois faire la biseצוויי מאָל אַ קוש געבן

d) Substantivation d’adjectifs au neutre par l’ajout de  ע exprimant une généralité une abstraction :   

Singulier
le plus importantדאָס ווי׳כטיקסטע
le Bienדאָס גוטע
le Beauדאָס שיינע

5. Le substantif n’existe qu’au pluriel

Quelques substantifs seulement :

Pluriel
entraillesדי געדערעם
sang, passionsדי געבליטן

PLURIEL DES SUBSTANTIFS D’ORIGINE HÉBRAÏQUE

Les suffixes du pluriel des substantifs hébraïques sont dans la grande majorité :

  • ים pour le masculin
  • ות (prononciation : [עס])our le féminin. 

Cependant il existe un grand nombre d’hébraïsmes qui forment leur pluriel à l’aide de suffixes germaniques ou slaves que nous avons vus ci-dessus. La même classification sera suivie : 

1. LA TERMINAISON ען / ן

La terminaison ן – se présentant sous deux formes, ן syllabique ou – ען (sans modification de voyelle du substantif) forme le pluriel d’un certains nombres d’hébraïsmes :

a) monosyllabiques :

SingulierPluriel en ען / ן
divorceדער גט [געט]די גטן [געטן]
merדער ים [יאַם]די ימען [יאַמען]
charmeדער חן [כיין]דער חנען [כיינען]
heureדי  שעה [שאָ]די  שעהען [שאָען]

b) di- ou polysyllabiques accentués sur la dernière syllabe :

SingulierPluriel en ן
Tanakh (Bible)דער תּנך [טאַנאַ׳ך]די תּנכן [טאַנאַ׳כן]
manuscritדער כּתב־יד [קסאַוו־יאַ׳ד]די כּתב־ידן [קסאַוו־יאַ׳דן]

c) di- ou pluri syllabiques terminés par le son “s” noté – ית , ,- ות  – ת :

SingulierPluriel en ן
véritéדער אמת  [עמעס]די אמתן  [ע׳מעסן]
exilדער גלות [גאָלעס]די גלותן [גאָ׳לעסן]
folieדער משוגעת [מעשוגאַ׳ס]די משוגעתן [מעשוגאַסן]
alphabetדער אַלף־בית  [אַלעף־בייס]די אַלף־ביתן  [אַלעף־בייסן]

d)  divers noms composés :

SingulierPluriel en ן
arche sainteדער אָרון־קודש [אָרן־קוידעש]די אָרון־קודשן [אָרן־קוידעשן]
peineדער עגמת־נפֿש [אַגמעס־נעפֿעש]די עגמת־נפֿשן [אַגמעס־נעפֿעשן]

2. LA TERMINAISON [- ס]

Elle correspond à deux formes :

a) La terminaison –ס venant s’ajouter :

  • au substantif terminé par le נון  syllabique ou – ען 
SingulierPluriel en ס
veufדער אַלמן [אַלמען]די אַלמנס [אַלמענס]
maillot rituelדער טלית־קטן [טאַלעס־קאָטן]די טלית־קטנס [טאַלעס־קאָטנס]
  • La plupart des substantifs à 2 syllabes ou plus terminés par un  – ם  précédé d’une voyelle non accentuée :
SingulierPluriel en ס
toastדער לחיים [לעכאַ׳יִם]די לחיימס [לעכאַ׳יִמס]
cimetièreדער בית־עולם [בייס־אוי׳לעם]די בית־עולמס [בייס־אוי׳לעמס]
  • Certains hébraïsmes terminés par un – ל syllabique
SingulierPluriel en ס
le  chanceuxדער בר־מזל [באַר־מאַזל]די בר־מזלס [באַר־מאַזלס]
le guignardדער שלימזל [שלימאַזל]די שלימזלס [שלימאַזלס]

Remarque. Pour le mot שלימזל, un pluriel en ען est également possible (שלימזלען).

  • Certains hébraïsmes (mots araméens) terminés par un  – אַ 
SingulierPluriel en ס
peurדי מורא [מוירע]די מוראס [מוירעס]
morceau de painדי מוציא [מויצע]די מוציאס [מויצעס]

b) la terminaison -ות  (prononcée “es“)de tous les substantifs d’origine hébraïque  se terminant au singulier par le son “e non accentué (et non la lettre ע). Ils sont féminins :

  • Substantif se terminant par – ה : 
SingulierPluriel en ות
fiancéeדי כּלה [קאַ׳לע]די כּלות [קאַ׳לעס]
brioche du shabbatדי חלה [כאַ׳לע]די חלות [כאַ׳לעס]
familleדי משפּחה [מישפּאָ׳כע]די משפּחות [מישפּאָ׳כעס]
Torahדי תּורה [טוי׳רע]די תּורות [טוי׳רעס]
  • Substantifs se terminant par un – י 
SingulierPluriel en ות
fruitדי פּרי [פּיי׳רע]די פּרות / פּירות [פּיי׳רעס]

Remarque. Les lettres – ה et י –du singulier disparaissent au pluriel.

3. LA TERMINAISON [עס—] écrite -ות 

Elle forme le pluriel de substantifs terminés par une consonne. Ils sont du genre masculin ou neutre :

a) Substantifs monosyllabiques 

SingulierPluriel en ות
générationדער דור  [דאָר]די דורות  [דוירעס]
secretדער סוד [סאָד]די סודות [סוידעס]

b) Substantifs de 2 ou 3 syllabes accentués sur l’avant dernière au pluriel :

SingulierPluriel en ות
cerveauדער מוח [מוי׳עך]די מוחות  [מויכעס]
forceדער כּוח [קוי׳עך]די כּוחות [קויכעס]
cercueilדער אָרון [א׳ָרן]די אַרונות [אַרוי׳נעס]
trésorדער אוצר [אוי׳צער]די אוצרות [אוי׳צרעס]
rêveדער חלום [כאָ׳לעם]די חלומות [כאַלוי׳מעס]
langueדער / דאָס לשון [לאָ׳שן]די לשונות [לעשוי׳נעס]

Remarque. Attention au déplacement de l’accent tonique de חלום, לשון.

4. Les terminaisons – ך   – עך,    – לעך, :

Il s’agit des diminutifs formés à l’aide du suffixe  – ל  (voir: « les diminutifs ») 

a) du 1e degré en – ל  – דל)  – כל, ) se terminent en   – עך : 

SingulierPluriel en עך
voix faibleדאָס קולכל [קע׳לכל]די קולכלעך  [קע׳לכלעך]
coquetterieדאָס חנדל [כיינדל]די חנדלעך [כיי׳נדלעך]

b) du 2e degré en – עלע forment le pluriel en – ך

SingulierPluriel en ך
conte de féeדאָס מעשׂהלע [מײַ׳סעלע]די מעשׂהלעך [מײַ׳סעלעך]

c) Les substantifs dont le pluriel est en – ים  forment le pluriel de leur diminutif en ajoutant –עך au pluriel en – ים suivi du ל du diminutif :

SingulierPluriel en עך
jeune garsדאָס בחורל [באָ׳כערל]די בחורימלעך [באָכע׳רימלעך]
copainדאָס חבֿרל [כאַ׳ווערל]די חבֿרימלעך [כאַוויי׳רימלעך]

Remarquez le déplacement de l’accent tonique vers l’avant.

5. LA TERMINAISON – ים 

Elle forme le pluriel de :

a) La moitié environ des hébraïsmes masculins monosyllabiques :

SingulierPluriel en ים
filsדער בן [בען]די בנים [באָנים]
miracleדער נס [נעס]די נסים [ניסים]
loiדער דין [דין]די דינים [דינים]

b) La majorité des hébraïsmes formés de 2 syllabes ou plus terminés par une consonne (lorsqu’une syllabe est ainsi ajoutée, l’accent tonique se déplace sur l’avant dernière syllabe) :

SingulierPluriel en ים
camaradeדער חבֿר [כאַ׳ווער]די חבֿרים [כאַוויי׳רים]
orphelinדער יתום [יאָ׳סעם]די יתומים [יעסוי׳מים]
savantדער חכם [כאָכעם]די חכמים [כאַכאָ׳מים]
moisדער חודש [כוי׳דעש]די חדשים [כאַדאָ׳שים]

Cependant, dans un petit groupe d’hébraïsmes l’ajout de la terminaison  – ים ne rajoute pas une syllabe au mot :

SingulierPluriel en ים
livre religieuxדער ספֿר [סיי׳פֿער]די ספֿרים [ספֿאָ׳רים]
membre-s du corpsדער אבֿר [איי׳ווער]די אבֿרים [איי׳וורים]
proche (parent)דער קרובֿ [קאָ׳רעוו]די קרובֿים [קרוי׳ווים]

c) Dans le pluriel en – ים le וֹ  accentué de la syllabe ouverte (prononcé “oy“) devient souvent le son o” dans la syllabe fermée :

SingulierPluriel en ים
marchandדער סוחר [סוי׳כער]די סוחיםאָ׳כרים]
héritierדער יורש [יוי׳רעש]די יורשיםאָרשים]

d) La majorité des hébraïsmes terminés par un נון  syllabique (ou – ען ) forment le pluriel en “- אָ׳נים ״ ou en אַ׳נים״”. (attention au déplacement de l’accent tonique):

SingulierPluriel en ים
éruditדער למדן [לאַמדן]די למדנים [לאַמדאָ׳נים]
pauvreדער קבצן [קאַפּצן]די קבצנים [קאַפּצאָ׳נים]
affaire, sujetדער ענין [איניען]די ענינים [איניאָ׳נים]
signeדער סימן [סימען]די סימנים [סימאָ׳נים]
manièreדער אופֿן [אויפֿן]די אופֿנים [אויפֿאַ׳נים]
fiancéדער חתן [כאָסן]די חתנים [כאַסאַ׳נים]

e) Les substantifs terminés par une voyelle non accentuée présentent quelques particularités (voir substantifs terminés pas le son ע ) :

SingulierPluriel en ים
récipient, ustensileדי כּלי [קיי׳לע]די כּלים [קיי׳לים]
clientדער קונה [קוי׳נע]די קונים [קוי׳נים]
pèlerinדער עולה [אוי׳לע]די עולים [אוי׳לים]
maladeדער חולה [כוי׳לע]די חולאָים [כוילאָ׳יִם]

f) Quelques substantifs d’origine hébraïque ont leur pluriel en – ים ne correspondant pas au pluriel hébraïque :

SingulierPluriel en ים
châle de prièreדער טלית [טאַ׳לעס]די טליתים [טאַליי׳סים]
shabbatדער שבת [שאַ׳בעס]די שבתים [שאַבאָ׳סים]
fêteדער יום־טובֿ [יאָ׳נטעוו]די יום־טובֿים [יאָנטוי׳ווים]
erreurדער טעות [טאָ׳עס]די טעותים [טעו׳סים]

6. NOMS COMPOSÉS AVEC UN SEUL TERME HÉBRAÏQUE

Il n’y a pas de particularités : la construction se fait selon l’ordre du nom composé yiddish (voir le chapitre « Noms composés ») 

Le pluriel est porté par le 2e  terme qu’il soit :

a) un mot non hébraïque :

SingulierPluriel
sorcierדער כּישוף־מאַכער [קישעף־]די כּישוף־מאַכערס [קישעף־]
bouc émissaireדאָס כּפּרה־הינדל [קאַפּאָ׳רע־]די כּפּרה־הינדלעך [קאַפּאָ׳רע־]
année embolismiqueדאָס עיבור־יאָר [איבער־]די עיבור־יאָרן [איבער־]

b) un mot hébraïque 

SingulierPluriel
camarade  d’écoleדער שול־חבֿר [־כאַ׳ווער]די שול־חבֿרים [־כאַוויי׳רים]
enseignant de villageדער דאָרפֿס־מלמד [־מעלאַמעד]די דאָרפֿס־מלמדים [־מעלאַמדים]

7. ÉTAT CONSTRUIT

Noms composés dont les 2 termes sont d’origine hébraïque, c’est l’état construit סמיכות [סמיכעס]

(Voir chapitre « Noms Composés » et « Etat construit » ci-dessous)

Le pluriel des mots à l’état construit est sujet à une grande variabilité en yiddish, et dans nombre de cas existent deux voire trois formes plurielles différentes. Les situations les plus fréquentes sont :

  • le 2e  élément seulement prend la forme plurielle :
SingulierPluriel
ignorantדער עם־האָרץ [אַמאָרעץ]די עם־האָרצים [אַמעראַצים]
cocherדער בעל־עגלה [באַלעגאָלע]די בעל־עגלות  [באַלעגאָלעס]
majorité religieuseדי בר־מיצווה [באַר־מיצווע]די בר־מיצוות [באַר־מיצוועס]
  • le 1e  élément seulement prend la forme plurielle parce que :

-ou bien le 2e est toujours au pluriel, même au singulier, de par le sens du nom composé : observant des commandements מיצוות)

SingulierPluriel
Juif observantדער שומר־מיצוות [שוימער־מיצוועס]די שומרי־מיצוות [שאָמרע־מיצוועס]
rêveur, utopisteדער בעל־חלומות [באַל־כאַלוימעס]די בעלי־חלומות  [באַלע־כאַלוימעס]
penseurדער בעל־מחשבֿות [באַל־מאַכשאָוועס]די בעלי־מחשבֿות [באַלע־מאַכשאָוועס]
homme de bonne famille (de bons parents)דער בן־טובֿים [בען־טויווים]די בני־טובֿים [בנע־טויווים]

-ou bien le 2e  exprimant, une abstraction ou un ensemble, est toujours au singulier :

SingulierPluriel
personnalité éminente de l’époqueדער גדול־הדור [גאָדל־האַדאָ׳ר]די גדולי־הדור [גדוילע־האַדאָ׳ר]
rouleau de la Torahדער ספֿר־תּורה [סייפֿער־טוירע]די ספֿרי־תּורה [סיפֿרע־טוירע]
personne éprise de justiceדער בעל־יושר [באַל־יוישער]די בעלי־יושר [באַלע־יוישער]
membre de la familleדער בן־בית [בען־באַיעס]די בני־בית [בנע־באַיעס]
éruditדער בן־תּורה [בען־טוירע]די בני־תּורה [בנע־טוירע]
  • les deux  éléments prennent la forme plurielle :
SingulierPluriel
maison d’étude et de prièresדער בית־מדרש [בעס־מעדרעש]די בתּי־מדרשים [באָטע־מידראָשים]
patron, propriétaireדער בעל־הבית [באַלעבאָ׳ס]די בעלי־בתים [באַלעבאַטים]
débiteurדער בעל־חובֿ [באַלכוי׳וו]די בעלי־חובֿות [באַלי־כויוועס]
princeדער בן־מלך [בען־מיילעך]די בני־מלכים [בנע־מעלאָכים]
  • le 2e  élément peut avoir un pluriel non hébraïque (en –ס  ou en –ן ) :
SingulierPluriel
personne irascibleדער בעל־כּעסן [באַל־קאַסן]די בעל־כּעסנס [באַל־קאַסנס]
prédicateurדער בעל־דרשן [באַל־דאַרשן]די בעל־דרשנס [באַל־דאַרשנס]
réunion joyeuse en l’honneur du shabbat דער עונג־שבת [אוינעג־שאַבעס]די עונג־שבתן [אוינעג־שאַ’בעסן]
  • plusieurs formes de pluriel sont possibles parallèlement :
SingulierPluriel
rouleau de la Torahדי ספֿר־תּורה [סייפֿער־טוירע]די סיפֿרי־תּורה [סיפֿרע־טוירע] = ספֿר־תּורות [סייפֿער־טוירעס] = ספֿר־תּורהס [סייפֿער־טוירעס]
artisanדער בעל־מלאָכה [באַל־מעלאָכע]די בעל־מלאָכות [באַל־מעלאָכעס] = בעלי־מלאָכות [באַל־מעלאָכעס]

8. LE SUBSTANTIF N’EXISTE QU’AU SINGULIER

Substantifs qui par leur « essence » ne peuvent avoir de pluriel

Singulier
le Maitre de l’Universדער רבונו־של־עולם  [רעבוינע־שעלוילעם ]
l’azurדאָס תּכלת [טכיילעס]

9. Le substantif n’existe qu’au pluriel

 Certains hébraïsmes ne sont utilisés qu’au pluriel : 

a) mots simples :

Pluriel
souvenirsזכרונות [זיכרוינעס]
douleursיסורים [יעסורים]

b) mots composés : 

Pluriel
les Jours Redoutablesימים־נוראָים [יאָמים־נעראָים]

Le diminutif →